2020 in één oogopslag

Waar ging het geld naartoe?

In Lingewaard is het goed wonen

Woningbouw
Het aantal opgeleverde woningen verdubbelde van 91 in 2019 naar 208 dit jaar. Het bouwen van voldoende woningen in Lingewaard was ook in 2020 geen eenvoudige opgave. We zaten nog steeds met de gevolgen van de stikstofcrisis en PFAS. Daarnaast blijft de behoefte aan woningen onverminderd groot. We probeerden op meerdere manieren om projecten te versnellen. Via lobby en diverse gesprekken droegen we meerdere projecten bij provincie en rijk aan voor ondersteuning. We gingen verder met de ontwikkeling van verschillende woningbouwprojecten. Zoals Vleumingen-west en Markt 20-24 in Gendt, de Zandsestraat en ‘t Wapen in Bemmel, Blauwe Hoek / Groenestraat in Doornenburg, Hof van Klein Baal in Haalderen, De Poel in Angeren en de Aloysiuslocatie, Polseweg en Driegaarden in Huissen. De Plaksewei in Bemmel krijgt steeds meer vorm als eerste aardgasloze nieuwbouwwijk.

Samenwerking met partners
Ook zetten we flinke stappen in ons beleid rondom wonen. We rondden de nota Wonen af die we samen met partners maakten. Deze nota is ook de basis van de prestatieafspraken die we weer met corporaties gemaakt hebben. Hierin is o.a. vastgelegd dat we de voorraad huurwoningen de komende jaren willen laten toenemen. Met de regio, provincie en rijk zijn woningbouwafspraken gemaakt die vastgelegd zijn in een Woondeal. Insteek van deze deal is o.a. ondersteuning te bieden het versnellen maar ook realiseren van de kwaliteit en betaalbaarheid van de woningbouw. De laatste huizen in het buitengebied werden aangesloten op glasvezel. Hiermee heeft nu 97% in Lingewaard de mogelijkheid om aan te sluiten op glasvezel. Zeker in een tijd van thuiswerken en thuisschool een voordeel voor inwoners én ondernemers.

Buiten spelen
We controleerden alle speeltoestellen vier keer. Het Slingerbos in Huissen kreeg een nieuw voetbalveldje met een kunstgras ondergrond. Van het voetbalveldje aan de Lootakkers in Gendt verbeterden we de ondergrond. Een aantal scholen stelde hun schoolplein open voor spelen buiten schooltijd. Dit zijn in Bemmel: Pius X en Donatushof, in Huissen: Abacus en ’t Holthuus en de Marang in Angeren. De gemaakte afspraken hierover liggen vast in een convenant. In de Zilverkamp en in Bemmel (Tuinlaan) startten we met de uitwerking van het speelruimteplan. We legden nieuwe speelplekken aan bij de Sportdreef, de Dullert, de Kolk en het Mariaplein in Huissen.

Klimaatadaptatie
We voerden klimaatgesprekken en haalden informatie op voor onze Lokale Klimaatadaptatie Strategie (LAS). Dit moeten we doen volgens het Deltaplan Ruimtelijk Adaptatie. Het project Operatie Steenbreek Lingewaard startte en daarmee vervangen we de komende jaren veel (particuliere) verharding door groen. Regenwater verdwijnt niet meer via de bestrating in het riool, maar in de bodem: “verharding verdwijnt en groen verschijnt.” Bij veel projecten en reconstructies scheidden we regen- en huishoudelijk afvalwater van elkaar. Waar mogelijk koppelden we het regenwater direct bij de nieuwbouw al af en voerden dit af naar sloten, vijvers of de bodem.

Afval
In de zomermaanden zamelden we wekelijks GFT in. Hierdoor verminderde de stankoverlast en nam de kwaliteit en de hoeveelheid GFT fors toe met gemiddeld 27 kilo per inwoner. Inwoners konden hun luiers en incontinentiemateriaal kwijt op 22 locaties in de gemeente. Onder meer bij kinderdagverblijven van de Skar, de Linge en op de milieustraten. Elf bovengrondse afvalcontainers vervingen we door ondergrondse containers. Ook de PBD werd meer gescheiden aangeboden, zo’n 7 kilo per inwoner. Daarnaast haalde we ook nog 2 kilo PBD uit het restafval door na scheiding.  Onze doelstelling was in 2020 maximaal 100 kg restafval per inwoner in te zamelen. De hoeveelheid restafval daalde met 22%, 25 kilo per inwoner. Hierdoor kwamen we uit op 85 kg restafval per inwoner. We blijven werken aan de doelstelling van 30 kg restafval per inwoner in 2025. Omdat we veel minder restafval inzamelden dan we hadden verwacht, hebben we ook minder opbrengsten uit de ledigingen van de restafval containers gehad. Verder zorgde onder andere corona voor extra uitgaven en minder opbrengsten. Alles samen heeft gezorgd voor een tekort van € 871.600,-. Wij houden er rekening mee dat er ook in 2021 een tekort optreedt.

Veilig wonen
We gaven voorlichting over onder meer woninginbraken en babbeltrucs. Tijdens de donkere maanden organiseerden we verschillende acties om inwoners opmerkzaam te maken op woninginbraken. Om ondermijnende criminaliteit tegen te gaan bezochten we samen met de veiligheidspartners diverse ‘verdachte bedrijven’. Daarbij controleerden we op milieu-, bouweisen en overige wet- en regelgeving.

Lingewaard is goed en veilig bereikbaar

Mobiliteit
Verbetering van de bereikbaarheid en verkeersveiligheid heeft prioriteit in Lingewaard. Op basis van het gemeentelijk mobiliteitsplan voerden we verschillende projecten uit. Zo zorgen we voor een betere bereikbaarheid van onze woonkernen en bedrijventerreinen, meer verkeersveiligheid, minder hinder van doorgaand verkeer in de vorm van geluid en luchtverontreiniging en meer gebruik van OV en fiets. Dit deden we onder meer door een start te maken met de reconstructie van de Nijmeegsestraat in Gendt. De provincie voerde de reconstructie van de Karstraat N839 (tussen Huissen en de A15) uit waarbij ook een breed fietspad werd aangelegd. Uitstel was er voor de nieuwe aansluiting van de Houtakker II op de Karstraat in Bemmel en het aanpassen van het kruispunt Karstraat – Zandsedwarsstraat in Huissen. Er startte een elektrisch deelauto-project in Bemmel en Huissen. En we voerden gesprekken met onder meer wijkplatforms en ondernemersverenigingen over uitbreiding van fietsparkeervoorzieningen en fietsoplaadpalen. Ook werden er diverse verkeersstudies voorbereid of uitgevoerd. Zoals de studie naar varianten voor het verleggen van het RijnWaalpad bij Ressen. We kregen subsidie voor het verbeteren van de kruising Nielant-Wagenweg in Huissen en de kruising Kapelstraat-Hegsestraat in Gendt. Met de uitvoering hiervan starten we in 2021.

Regionale samenwerking
Mobiliteit houdt niet op bij de gemeentegrens. Daarom werken we intensief en nauw samen met buurgemeenten, provincie en regio. Dat doen we bij het zoeken naar oplossingen voor een goede verkeersafwikkeling en doorstroming rondom bijvoorbeeld de A325, de toekomstige A15 of Dorpensingel. We startten met de verkeersstudie naar een mogelijke aansluiting van Huissen op de A325 of Arnhem. En maakten ontwerpen voor de Vossenhol en Dorpensingel.

Verbeteren wegen
We verbeterden onze wegen. Zo vervingen we de deklaag van vier rotondes in Huissen en herstraatten we trottoirs in onder meer de Dorpsstraat in Gendt en de Duisterestraat in Huissen. Bij groot onderhoud beperken we de overlast voor inwoners tot een minimum. Dat doen we door het vervangen van de riolering zo veel mogelijk te combineren met het groot onderhoud aan wegen. Dit deden we onder meer bij de revitalisering in de Zilverkamp in Huissen en rioolwerkzaamheden in Bemmel, Huissen en Gendt. Het werk in de wijk ’t Zand in Huissen en de Nijmeegsestraat in Gendt is in uitvoering. De riolering vervangen we in combinatie met groot wegonderhoud en de aanleg van een regenwaterstelsel.
Ook plaatsten we een nieuwe keerwand bij de Kloostergracht en vervingen een houten brug aan de Blauwenburcht in Huissen.

Lingewaard is in 2050 energie neutraal

Energietransitie
Het beleidskader energietransitie is vastgesteld. We werken volgens drie pijlers: pijler 1 energiebesparing, pijler 2 duurzame opwek en pijler 3 warmtetransitie ( ‘hoe gaan we van het aardgas af’). Ook hebben we duidelijker gedefinieerd welke thema’s onder duurzaamheid vallen: energietransitie, klimaatadaptatie, circulariteit, leefomgeving, mobiliteit en wonen. We hebben een unieke proef gedaan om te kijken of Hoge Temperatuur Opslag mogelijk is in Lingewaard. We deden onderzoek naar de mogelijkheden van aquathermie in Lingewaard. Op basis van de 14 potentiële mogelijkheden hebben we verdiepend onderzoek gedaan naar de realisatie in de Zilverkamp en Doornenburg. De raad heeft unaniem ingestemd met de ontwerpvergunningen en verklaring van geen bedenkingen voor windpark Caprice, waardoor deze stukken ter inzage konden. Voor de Zilverkamp verleende het Rijk een proeftuinbijdrage van € 4,15 miljoen om verder stappen te zetten richting aardgasvrij. De bouw startte van de snoeihout gestookte biomassacentrale. In het tweede kwartaal van 2021 is deze klaar.

Energiebesparing
We zijn ook actief bezig geweest met energiebesparing. Zo ging het Energieloket deels digitaal door en zijn er ondanks COVID-19 veel mensen geholpen met advies. Vanuit de Regeling Reductie Energieverbruik (RRE) is onder meer voorlichting in kernen gehouden met de Energiebus. Daarbij spraken de vrijwilligers van het Energieloket 330 huishoudens en ontvingen 675 inwoners een energiebespaarpakket. Voor de Zilverkamp zijn er ruim 100 maatwerkadviezen uitgebracht voor het isoleren en verduurzamen van de woning.

Goede voorbeeld
We vervingen openbare verlichting door LED verlichting. Onder meer aan de ir. Molsweg in Huissen, de N838 in Angeren en hoofdwegen in Bemmel. In Lingewaard is nu ongeveer 40% van de openbare verlichting voorzien van LED. Dit is 11% meer ten opzichte van vorig jaar. Op gemeentelijk vastgoed legden we 3.274 zonnepanelen (maximale opbrengst 971.932 kWh per jaar). We verduurzaamden 15 eigen gebouwen naar tenminste energielabel B. Hierdoor steeg het aantal gemeentelijke accommodaties met 30 % t.o.v. 2019. Nu heeft 86% een energietabel B of is op andere wijze aantoonbaar is verduurzaamd.

Biodiversiteit

We versterkten de biodiversiteit en natuurwaarde samen met agrariërs, inwoners en natuurorganisaties. Veertig erven in het buitengebied deden mee aan ‘Lingewaard in het Groen’ en maakten hun erf groener. Tijdens de boomfeestdag plantten we ruim 4.000 inheemse bomen en planten en zo’n 1.500 meer bij renovaties. Verschillende agrariërs deden mee aan het akkerrandenproject. Via een folder en media-aandacht brachten we de fietsroute onder de aandacht. In de Zilverkamp veranderden we plantvakken naar bloeiende vaste planten en heesterborders en plantten we bloembollen. Een aantal brede wegbermen vormden we om naar ecologisch beheer. Dit jaar vooral bermen met eiken. Zo bestrijden we de eikenprocessierups met natuurlijke vijanden. We startten ook een campagne voor inwoners voor nestkastjes tegen eikenprocessierups. In Park Holthuizen maakten we een bloemenlint door ruim 1.000m2 gazon om te vormen. Samen met inwoners en zadenspecialist Heem zaaiden we deze stroken in. Versterking van de biodiversiteit vond plaats bij het Plaksche Veld in Bemmel en de noordrand van Park Holthuizen in Huissen. Daarvoor werkten we samen met inwoners en natuurorganisaties.

Het ondernemersklimaat is in Lingewaard aantrekkelijk

We verbeterde onze score in de enquête ‘MKB vriendelijkste gemeente’ van een 6,2 in 2018 naar een 6,8. Dit is ruim boven het landelijk gemiddelde van een 6,3. Op alle pijlers zoals opgenomen in de tussentijdse rapportage scoren we hoger dan twee jaar geleden. We verstevigden onze communicatie met een maandelijkse ondernemersnieuwsbrief en een maandelijkse pagina voor ondernemers in het Gemeentenieuws. We investeerden extra op het informeren van ondernemers rondom de coronamaatregelen en regelingen voor ondersteuning. Hiervoor richtten we een Coronaloket op om vragen van ondernemers te beantwoorden.

Steun lokale ondernemers
Er was op verschillende momenten aandacht voor ‘wees loyaal, koop lokaal’. Samen met winkeliers en horeca introduceerden we het Lingewaard 10-tje. Door COVID-19 brachten meer mensen hun (zomer) vakantie door in eigen land. Rond de zomer was er daarom de campagne Groeten uit Lingewaard. Onze campings, het dominicanencentrum en B & B’s waren het hele seizoen (mei – oktober) goed bezet. We stonden meer terrasruimte toe bij horeca. Door tijdig ingrijpen van de beheerstichting Fort Pannerden en steunmaatregelen ontstond er geen exploitatietekort. Voor een recreatief voetveer tussen Bemmel en de Ooijpolder is een intentieovereenkomst met Uiterwaarde en de gemeente Berg en Dal gesloten.

Bedrijventerreinen
De verkoop van kavels op bedrijventerreinen bleef dit jaar achter bij de doelstelling (2,8 ha). We verkochten 1,5 ha kavels. Toch verwachten we op basis van lopende gesprekken over verkoop van in totaal 6 ha, dat we eind 2021 alle bedrijfskavels hebben verkocht. Op De Houtakker legden we meer groen aan en waren er zes aanvragen voor verbetering van gevels en voorterreinen. Daarnaast is de entree naar Houtakker II aangelegd. De samenwerking en organisatiegraad van ondernemers voor een BIZ groeide. Ondernemers op bedrijventerrein Gendt – Bemmel richtten een beheerstichting op. Met een bijdrage van de gemeente realiseerden ze collectieve camerabewaking voor 40 bedrijven. Het verkrijgen van het Keurmerk Veilig Ondernemen is uitgesteld. Om ondernemers en boeren in het buitengebied bewust te maken van het gevaar om zaken te doen met criminelen, namen we deel aan het project Stuwdam. Bezochte ondernemers hebben we samen met de politie geïnformeerd met behulp van informatiebrieven en flyers. Samen met ondernemers-/winkeliersverenigingen inventariseerden we hoe we de centrumgebieden van Bemmel, Gendt en Huissen kunnen versterken. De belangstelling bij ondernemersverenigingen en eigenaren van vastgoed voor centrummanagement groeide. Regionaal zijn we betrokken bij het uitwerken van de regionale agenda voor centrum-/winkelgebieden.

NEXTgarden
Het bestaande programma voor NEXTgarden is verlengd tot eind 2021. In het kader van duurzaamheid deden we onderzoek naar de energiemix voor de toekomst. Zoals hoge temperatuuropslag, thermische zonne-energie en windenergie. Samen met partners namen we het initiatief om te komen tot een businesscase voor een tuinbouw-belevingscentrum met een publieke functie. Op ’t Zand sloten we zeven overeenkomst voor functieverandering. Daarmee gaan we 25 woningen realiseren.

In Lingewaard kijken we naar elkaar om

Participatie
COVID-19 zorgde weliswaar voor een hogere instroom in de bijstand, maar minder dan we eigenlijk verwachtten. Wel verwachten we na afloop van de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo) meer bijstandsaanvragen. In totaal ontvingen we 900 Tozo aanvragen en bijna 50 voor bedrijfskredieten. Vijftig inwoners met een bijstandsuitkering vonden een baan of startten met een opleiding. We communiceerden meer over hulp bij schulden. Ondanks corona waren er minder aanmeldingen voor schuldhulpverleningstrajecten. Dat is overigens in lijn met de landelijke cijfers. Bijna 900 mensen maakten gebruik van de 'Meedoenregeling' en 442 werd het 'Kindpakket aangevraagd. We maakte weliswaar een inhaalslag bij het huisvesten van  nieuwkomers (39), het was echter onvoldoende om aan de volledige taakstelling te voldoen.

Jeugd
Het aantal jeugdigen met zorgindicatie verblijf daalde licht en ambulante zorg nam toe. De uitgaven voor jeugdzorg waren bijna € 1.100.000 hoger dan begroot. Vooral de uitgaven voor individuele voorzieningen zijn toegenomen. Dat komt niet doordat het aantal jeugdigen dat een individuele voorziening had toenam, maar vooral omdat de kosten voor zorg per jongere hoger zijn. We versterkten de overlegstructuur en besloten de gedragswetenschapper bij team toegang te continueren. We organiseerden een succesvolle startbijeenkomst Coalitie Kansrijke Start. Hier werken zorgprofessionals en gemeente samen voor een betere start voor alle baby’s en gezinnen. Het bewustzijn over gevaar van alcohol en drugs bij jongeren én hun ouders/verzorgers is vergroot. Door het geven van aandacht aan landelijke campagnes (alcohol/drugs) bereikten we naast jeugd ook volwassenen. Ook stelden we een vernieuwend preventie- en handhavingsplan alcohol 2021-2024 vast. Dat sluit aan op de ambities van het Nationaal Preventieakkoord.

Wmo
Meer mensen maakten gebruik van Wmo voorzieningen. De vraag naar thuisondersteuning steeg sterk door de vergrijzing en de invoering van het abonnementstarief in 2019. Vanwege COVID-19 waren er minder indicaties voor dagactiviteiten. Veel ontmoetingsplekken werden gesloten. Dit vergrootte het risico op eenzaamheid. We troffen voorbereidingen voor de pilots De Minkhof en ’t Blauwe Huukske om te komen tot laagdrempelige ontmoetingsplekken voor ouderen in elke kern.

Beleid en taskforce
We gingen samen met onze partners aan de slag met de vijf coalities, die we in het kader van het beleidsplan Sociaal Domein vormden. Samen met maatschappelijke organisaties en vrijwilligers zetten we ons in om mantelzorgers beter te ondersteunen. We intensiveerden de communicatie rondom het mantelzorgcompliment. Hierdoor steeg het aantal aanvragen van 758 in 2019 naar 837. We versterkten onze lokale zorg- en ondersteuningsstructuur en gaven uitvoering aan de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz). We zetten stappen in het uitvoeren van de taskforce maatregelen. We willen goede zorg blijven leveren en tegelijkertijd de kosten onder controle houden.

Inwonersinitiatieven
Lingewaard Doet was ook dit jaar een succes. In totaal gebruikten inwoners uit Doornenburg en Huissen 4.245 van de 9.830 verstuurde waardecheques om initiatieven te ondersteunen. Alle 43 aangemelde initiatieven haalden het streefbedrag op. Daarnaast startte in elke kern minimaal één maatschappelijk initiatief. Van de 38 initiatieven realiseerden we er 15. Waaronder meer groen in de Homoetstraat in Doornenburg en de Zwaanse buurtkraam en het Henny Damenplein in Huissen. Voor de totstandkoming en uitvoering van de DOP’s en WOP’s is het elkaar ontmoeten erg belangrijk. Dit was lastig te organiseren dit jaar, toch werden stappen gezet. Gendt Vooruit bood het dorpsontwikkelingsplan aan bewoners, college en raad aan. In Doornenburg is het dorpsontwikkelplan doorontwikkeld naar 2.0. Duurzaamheid is hierbij een nieuw thema.

Onderwijs
In Lingewaard willen we dat iedereen mee kan doen. Om dat mogelijk te maken geven we specifieke aandacht aan taalondersteuning bij kinderen en laaggeletterdheid bij volwassenen. We intensiveerden de samenwerking tussen kinderopvang, scholen en gemeente en voerden het Integraal Huisvestingsplan Onderwijs (IHP) uit. Onder meer met studies voor OBC Bemmel, IKC Het Sterrenbos in Huissen en voorbereidingen hiervoor voor IKC De Vonkenmorgen en IKC De Doornick. We brachten het leerlingenvervoer onder bij de BVO DRAN. We brachten laaggeletterdheid onder de aandacht tijdens de nationale voorleesdagen en de week van lezen & schrijven. In de tijden dat lesgeven niet mogelijk was, bleek contact houden erg belangrijk en gewaardeerd.

Sport, cultuur en recreatie

We zorgen voor een aantrekkelijk aanbod van voorzieningen zodat inwoners vitaal en gezond blijven. We investeerden in de open club gedachte om meer mensen aan het bewegen en sporten te krijgen. Voorbeelden zijn de opstart van ‘walking handbal’ en ‘Walburgen beweegt’. We stemden de acties uit het sport- en gezondheidsbeleid beter op elkaar af. We startten de voorbereidingen voor het Lokaal Preventieakkoord ‘Samen voor een Gezond Lingewaard’. Het aantal deelnemers GO! Gezond Onderweg steeg tot bijna 70 kinderen. In het kader van accommodatiebeleid startten we met een pilot in Huissen en gingen we verder in Gendt. Met Haalderen beginnen we in 2021. We leverden de tijdelijke alternatieve ruimte voor SGS op. Met ‘Meer muziek in de klas’ stimuleerden we het volgen van cultuureducatie door basisschoolleerlingen. We gaven ca. € 30.000  aan monumentensubsidie en faciliteerden het behoud van de steenoven Polder Gendt en de veldoven Roswaard. We werkten aan de voorbereiding voor de verhuizing van de bibliotheek Gendt naar Sociaal Cultureel Centrum de Leemhof. Met de bibliotheek spraken we af om een verhuizing van de bibliotheek Bemmel pas te starten na afronding van de verhuizing in Gendt. Het ledenbestand van de bibliotheek daalde van 9.734 in 2019 naar 9.250. We informeerden en ondersteunden verenigingen en maatschappelijke organisatie rondom COVID-19. Financieel, maar ook met middelen zoals dranghekken om een goede doorstroom te bevorderen.

Organisatie

De inwoner stond en staat centraal in onze dienstverlening. Daarom stelden we vier beloftes op: we maken duidelijke afspraken, we zijn toegankelijk, we werken samen en we zijn open. We breidden het aanbod van online producten en diensten verder uit. Ook vergrootten we de transparantie in onze communicatie en besluitvorming met als uitgangspunt: openbaar, tenzij. Alleen als een bedrijfsbelang in het geding was, maakten we besluiten niet meteen openbaar. We communiceerden in duidelijke taal. Hiervoor herschreven we ruim 30 veelverstuurde brieven. We namen actief deel in regionale overlegverbanden, onder andere aan de overleggen die leidden tot de Groene Metropoolregio Arnhem Nijmegen.

De meeste bezwaren en klachten handelden we informeel af door in gesprek te gaan. De gemiddelde doorlooptijd van de bezwaren was door het lastig kunnen organiseren van fysieke hoorzittingen ruim 18 weken. Dit is ruim zes weken langer dan in 2019.

Op 4 september openden we virtueel het vernieuwde gemeentehuis. Want vanaf maart werkt het merendeel van onze medewerkers vanuit huis. We werken hoofdzakelijk digitaal. Hierbij was er veel aandacht voor duurzame inzetbaarheid en gezond werken. De druk was hoog voor de op 1 januari gestarte ICT samenwerking Lingewaard Overbetuwe.

COVID-19 vraagt ook een andere manier van participatie met onze inwoners. We investeerden extra in digitale participatiemogelijkheden. Op die manier kunnen we onze inwoners, ondanks de beperkte contactmogelijkheden, zo goed mogelijk bij onze planontwikkelingen en besluitvorming betrekken. Voorbeelden hiervan zijn de digitale avonden rondom de klimaatadaptatie, de digitale gesprekken rondom windpark Caprice en online gesprekken met belanghebbenden rondom de Dorpensingel. Om goede online bijeenkomsten te houden, trainden we intern tientallen collega’s en schreven we handleidingen voor inwoners hoe ze hieraan deel konden nemen.