Monte Carlo simulatie
Een belangrijke ontwikkeling ten opzichte van de Programmabegroting 2021 is het gebruik van de Monte Carlo simulatie. De Monte Carlo simulatie is een simulatietechniek waarbij voor een risico 5.000 verschillende scenario’s worden doorgerekend. Niet alle benoemde risico’s zullen zich tegelijk voor gaan doen. Tot nu toe beschikten we niet over de mogelijkheid om een risicosimulatie uit te laten voeren. Daarom werd de benodigde weerstandscapaciteit tot heden berekend door uit te gaan van enkel een inschatting van de kans en het gevolg van een risico.
Als ondersteuning bij de doorontwikkeling van het risicomanagement werd al gebruik gemaakt van de software van LIAS. Deze software biedt nu ook de mogelijkheid van een Monte Carlo simulatie op basis van de inschatting van de kans en het verwachte financiële gevolg van de risico’s. Door het gebruik van de simulatie wordt op een statistische en objectieve wijze de benodigde weerstandscapaciteit berekend.
Risico’s
De risico’s zijn hieronder weergegeven. Afwijkend van vorige P&C documenten wordt in onderstaand overzicht per risico aangegeven in welke range de kans en het gevolg vallen en de daar uit voortvloeiende risicoscore. Als gevolg van het gebruik van de Monte Carlo simulatie wordt niet meer per risico afzonderlijk het risicobedrag benoemd, maar wordt een totaal risicobedrag, de benodigde weerstandscapaciteit, benoemd.
In het onderstaande overzicht met de top 10 reguliere risico’s is tevens per risico aangegeven of het een incidenteel of structureel risico (I/S) is en de ontwikkeling van het risico ten opzichte van de programmabegroting 2021 (peildatum 31 augustus 2020) door middel van een pijl.
Nr. | Risico | Omschrijving | Type | Kans | Gevolg | Risicoscore | ▼/▲ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Stijging kosten door overspannen markt | Het risico dat de kosten voor aanbestedingen en personeel onevenredig stijgen. | S | 70-90% | ≥ €1.000.000 | 25 | ► |
2 | Taskforce maatregelen | Het risico dat de financiële effecten van de getroffen maatregelen uit de Taskforce sociaal domein onvoldoende zijn als gevolg van niet-beïnvloedbare factoren. | I | 50-70% | ≥ €1.000.000 | 20 | ► |
3 | Dekking mogelijke schadeclaims | Het risico op financiële claims van derden ten laste van de gemeente. | I | 50-70% | €500.000 ≤ €1.000.000 | 16 | ▼ |
4 | Gevolgen Van Werk Naar Werk budget | Het risico dat de kosten voor de gemeente stijgen bij het beëindigen van een (tijdelijk) dienstverband van een medewerker. | S | 70-90% | €250.000 ≤ €500.000 | 15 | ▲ |
5 | Afval | Het risico dat de opbrengsten uit diftar lager uitvallen en de kosten van de inzameling van oud papier hoger uitvallen dan de geraamde opbrengsten voor de gemeente. | S | 70-90% | €250.000 ≤ €500.000 | 15 | ▲ |
6 | Verkeer | Het risico dat het niet voldoen aan wettelijke verkeerstechnische verplichtingen leidt tot klachten en/of ongevallen. | S | 50-70% | €250.000 ≤ €500.000 | 12 | ▼ |
7 | Informatiebeveiliging | Het risico op schendingen van de privacy en datalekken en de mogelijke claims daardoor. | S | 50-70% | €250.000 ≤ €500.000 | 12 | ► |
8 | Omgevingswet | Het risico op verminderde inkomsten uit leges vanaf 2022 door minder vergunningaanvragen. | S | 50-70% | €250.000 ≤ €500.000 | 12 | ▲ |
9 | Onvoldoende vervangingsreserves | Het risico dat er onvoldoende reserves zijn voor vervangingsinvesteringen. | S | 30-50% | €500.000 ≤ €1.000.000 | 12 | ► |
10 | Herverdeling algemene uitkering | Het risico dat de effecten van de herverdeling van de algemene uitkering in het gemeentefonds vanaf 2022 negatief zijn. | S | 70-90% | €100.000 ≤ €250.000 | 10 | ► |
Uit de Monte Carlo simulatie komt een benodigde weerstandscapaciteit voor de reguliere risico’s van
€ 5.165.000. De bovenstaande risico’s zijn verwerkt in onderstaande matrix.
Risicomatrix | |||||||||||
Financieel gevolg | 5 | 2 | 1 | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
4 | 9 | 3 | |||||||||
3 | 6,7,8 | 4,5 | |||||||||
2 | 10 | ||||||||||
1 | |||||||||||
1 | 2 | 3 | 4 | 5 | |||||||
Kans % | |||||||||||
Toelichting risico’s en beheersmaatregelen
De risico’s in de oranje en rode gebieden worden hieronder toegelicht: hoe ontwikkelt een risico zich en welke beheersmaatregelen worden genomen.
Stijging kosten in overspannen markt
Ondanks de gekrompen economie is er nog steeds sprake van prijsstijgingen bij de aanbesteding van opdrachten door gemeenten. We zien nog steeds een tendens dat inschrijvingen op aanbestedingen hoger uitvallen dan het budget dat daarvoor in de begroting is opgenomen.
Taskforcemaatregelen
In de afgelopen jaren merkten we hoe weerbarstig de kostenontwikkeling in het sociaal domein kan zijn. Noodzakelijke zorg willen en zullen wij onze inwoners niet onthouden. Als gevolg van de COVID-crisis neemt de instroom in de bijstand toe en wordt de uitstroom naar werk moeilijker. Ook andere effecten van de COVID-crisis zullen zich openbaren in de komende periode, zoals bijvoorbeeld de (blijvende) gevolgen van onderwijsachterstanden en uitgestelde zorg. Het risico in de taskforce is het niet realiseren van de voorgenomen besparing. Alle maatregelen die in de taskforce zijn opgenomen zijn daarin de beheersmaatregelen.
Onderdeel van het risicobedrag zijn ook de extra middelen jeugdzorg voor de jaren 2019 tot en met 2021, die onderdeel uitmaken van de algemene uitkering. Deze worden als structureel dekkingsmiddel aangemerkt. Voor de jaren 2022 en 2023 kan door de gemeente een stelpost ‘Uitkomst onderzoek jeugdzorg’ geraamd worden: per gemeente naar rato van de € 300 miljoen (na 2021). Voorwaarde is dat de gemeente zelf maatregelen neemt in het kader van de transformatie rondom jeugdzorg en ggz mede gericht op beheersing van de kosten. Gemeenten spelen immers zelf ook een actieve rol in de transformatie en daarmee ook in het kunnen beperken van de uitgaven.
Dekking mogelijke schadeclaims
De kans bestaat dat de gemeente in geschillen met derden te maken krijgt met schadeclaims. Ter mogelijke dekking hiervan wordt daarop een bedrag opgenomen in de benodigde weerstandscapaciteit. Gelet op de positie van de gemeente in gerechtelijke procedures, wordt dit niet nader inhoudelijk onderbouwd. Door dekking voor mogelijke claims op te nemen als risico geeft het bewustzijn en de monitoring als beheersmaatregelen weer.
Gevolgen Van Werk Naar Werk budget
Als werkgever is de gemeente eigen risicodrager voor de Werkloosheidswet. Het UWV factureert WW-uitkeringen van medewerkers één-op-één door aan gemeente Lingewaard. Door de invoering van de Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB) werken we meer met arbeidscontracten, waardoor het risico op het daadwerkelijk uitbetalen van WW-uitkeringen stijgt. De kosten voor het begeleiden van medewerkers naar nieuw werk of een andere organisatie wordt ook gefinancierd uit dit VWNW-budget. De kosten groeien daarmee harder dan geraamd. Om dit te beheersen bestaan de volgende maatregelen:
- Begeleiding WW-gerechtigden in het vinden van nieuw werk;
- Ontwikkeling, scholing en training bestaand personeel;
- Beschrijven, optimaliseren en digitaliseren van het WW-proces;
- Mobiliteitsbeleid is in ontwikkeling (van curatief naar preventief).
Afval
Het risico op afval is een combinatie van afvalstoffenheffing, afvalinzameling en afvalverwerking. Ten aanzien van de afvalstoffenheffing wordt het scheidingsgedrag van inwoners bepaald door de opbrengst uit diftar. Het aantal keer dat een huishouden restafval aanbiedt, is hierin echter een onzekere factor. Beter scheiden door inwoners betekent minder vaak aanbieden van de afvalcontainer met lagere inkomsten als gevolg. Ter beheersing worden per 2022 de raming en daarmee samenhangende tarifering bijgesteld.
De opbrengsten uit afvalinzameling van oud papier staan sterk onder druk. Hoe dit zich ontwikkelt in de loop van 2021 hangt sterk samen met de wereldhandel. Om het risico te beperken zijn er afspraken gemaakt met verenigingen over een flexibele inzamelvergoeding gekoppeld aan de opbrengst.
Over de afvalverwerking en verkoop van plastic verpakkingsmateriaal van de jaren voor 2020 is de eindafrekening nog niet ontvangen. Het materiaal is nog niet verkocht en de gemeente draagt het risico voor de opslag en opbrengst hiervan. De volgende maatregelen bestaan reeds om de gevolgen te beheersen:
- De risico’s voor verwerking en hergebruik worden opgepakt door de markt. Daarmee is het risico beperkt tot de af-, of toename van de hoeveelheid aangeboden PBD. (plastic, blik, drankenkartons)
- Vanaf 2020 ontvangen we enkel nog een vergoeding voor de inzameling
Positieve reguliere risico’s
De verkoop van gronden op de bedrijventerreinen gaat gewoon door. Ondanks COVID-19 durven ondernemers investeringsstappen te zetten en worden gronden op meerdere bedrijventerreinen verkocht. Daarnaast is in dit kader ook gestart met de voorbereiding voor de opzet van een nieuw bedrijventerrein.
De oprichting van de Groene Metropoolregio biedt kansen om gezamenlijk regionale en lokale opgaven te realiseren.